بسم الله الرحمن الرحیم
مقدمه
مساله بنای بر قبور و یکی از مسایلی است که ریشه قرانی داشته و در قران به آن اشاره شده است که مومنان بر مدفن اصحاب کهف مسجد و عبادتگاه ساخته اند (کهف ۲۱) و در سیره مومنان قبل از اسلام و هم وجود داشته است تا جایی که بنابر نقل مورخان و روایات مستفیضه تعداد زیادی از انبیاء در مسجد الحرام و حجر اسماعیل دفن شده اند.
در اسلام نیز بنا بر سیره سلف صالح و خیر القرون بنای بر قبور سیره مستمره مسلمانان بوده است و این مساله را از تعظیم شعائر الهی دانسته و بنا بر فرمان الهی به این مساله اهتمام می ورزیده اند (ذَلِکَ وَمَنْ یُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ) حج۳۲
شخصیت پیامبر اسلام و صحابه مکرم آن حضرت در اسلام جایگاه ویژه ای داشته و دارد و همواره مورد اهتمام امت مرحومه بوده است.
این امر ادامه داشت تا اینکه در قرن هفتم و هشتم هجری جریان افراطی بر اساس عقده ها و برداشت های روانی از اسلام شکل گرفت و شروع کرد به مخالفت با سلف صالح اسلامی، و برداشت های ناروای خود از آیات و روایات را بدروغ نسبت به ایمه سلف داده و احیانا به توهین و تحقیر آنان پرداخت، در این نوشته ما در صدد نقد اندیشه های ابن تیمیه و افکار خرافی محمد بن عبدالوهاب نیستیم و فقط به تاریخچه بنای قبر پیامبر گرامی اسلام میپردازیم که از زمان سلف بوده است؛ تا پاسخی باشد به یاوه گویی های غیر مقلدان و اتباع تکفیر امت مرحومه رحمه للعالمین.
نوشتار حاضر توسط برادر ارجمند و فاضل ما جناب مولوی احمد بارکزی به رشته تحریر درامده است و امیدواریم که در آینده نیز از مطالب گهر بار این دانشمند فاضل و عالم خداجو بهره مند شویم
حسام الدین معتصم
دهم رمضان المبارک ۱۴۳۶
بناء بر قبر پیامبر
پیامبر اکرم(ص) پس از رحلت، در خانه خود دفن شد و حفظ و تعمیر بنای این خانه از همان سال‌های ابتدایی وفات ایشان، مورد توجه و همت مسلمانان وخلفاء بوده است.
اولین بار، عمر (رض) دیواری در کنار قبر حضرت ساخت و آنرا از محل زندگی ام المومنین عایشه جدا کرد.
ولید ابن عبدالملک (حکومت: ۸۶-۹۶ق) با هدف توسعه محل دفن رسول الله ، خانه ایشان را خراب کرد و در تجدید بنا، محوطه اطراف خانه را به آن اضافه و در انتها حجره ایشان را با سنگ رخام تزئین نمود.
در دوران متوکل عباسی (حکومت: ۲۲۸- ۲۴۲ق) و مستعصم (حکومت: ۶۴۰-۶۵۶ق) نیز این حجره تجدید بنا شد.
در سال ۶۵۶ق با مصالحی که از سوی امیر مصر؛ ملک منصور ایبک صالحی ارسال شده بود، مرقد پیامبر اکرم(ص) تعمیر و تزئین شد و اولین گنبد به نام “قبه الزرقاء” بر روی حجره حضرت ساخته شد. در سال‌های ۷۶۵، ۸۵۲، ۸۸۱، ۸۸۶ و ۸۹۱ق توسط خلفای بنی عباس و عثمانی تجدید بنا و گنبدهایی بر روی آن ساخته شد.
بناء بر قبور صحابه (رض):
امام ابن کثیر در کتابشان (البدایه والنهایه جلد ۷ صفحه ۳۴۴) در باره محل قبر حضرت عثمان (رض)می گویند :
و أما موضع قبره فلا خلاف أنه دفن بحش کوکب شرقی البقیع وقد بنى علیه زمان بنی أمیه قبه عظیمه وهی باقیه إلى الیوم .
ترجمه :
واما محل قبر او (رض) ، هیچ اختلافی در این نیست که در حش کوکب در شرق بقیع دفن شدند و بنی امیه قبه (گنبد) عظیمی بر روی قبر ساختند که تا امروز (قرن ۷) باقی است.
در مورد سایر صحابه نیز مواردی ذکر شده از جمله ابن شبه از ابن زباله نقل میکند:
قال عبدالعزیز: «دفن العباس بن عبدالمطلب عند قبر فاطمه بنت اسدبن هاشم فى اوّل مقابر بنى‌هاشم التى فى دار عقیل و یقال انّ ذلک السمجد بنى قبالته قبره. . .».
عباس بن عبدالمطلب در اوّل مقابر بنى‌هاشم و در کنار قبر فاطمۀ بنت اسد – که در خانۀ عقیل قرار گرفته – دفن شده است و مى‌گویند این مسجد (موجود) در مقابل قبر عقیل بنا شده است.
قال عبدالعزیز: «والغالب عندنا انَّ مصعب بن عمیر و عبداللّٰه بن جحش دفنا تحت المسجد الذى بنى على قبر حمزه و انه لیس مع حمزه أحدٌ فى القبر. »
غالب علماى ما (دانشمندان مدینه) بر این باورند که مصعب بن عمیر و عبداللّه بن جحش در زیر مسجدى که در روى قبر حمزه ساخته شده، مدفون گردیده‌اند و اما در داخل قبر حمزه بجز خود او، کسى دفن نشده است.
