امام مجتهد ابو عبدالله محمد بن حسن بن فرقد الشیبانی، اصلش از الجزیره بوده پدرش در لشکر شام بود به واسط آمد. در سال ۱۳۲ هجری قمری امام محمد در آنجا متولد شد و در کوفه پرورش یافت . زمانیکه به سن تمییز رسید، قرآن را یاد گرفت و مقداری از آن را حفظ کرد، کوفه در آن زمان مهد علوم عربی و دارالحدیث و فقه بود، چون کبار صحابه آنجا آمده بودند و حضرت علی رضی الله عنه آنجا را پایتخت خویش قرار داده بود.
امام محمد در سن ۱۴ سالگی پیش امام ابوحنیفه رحمه الله علیه زانوی تلمذ زد، نخست به دستور امام ابوحنیفه قرآن را حفظ کرد، سپس حلقه ی درس امام را لازم گرفت و جواب مسائل را می نوشت تا اینکه بعد از چهار سال امام ابوحنیفه وفات کرد. بعد از آن امام محمد فقه را بر طریقه ی امام ابو حنیفه نزد امام ابو یوسف به اتمام رسانید.
امام محمد حدیث را نیز از امام ابوحنیفه و امام ابویوسف و از بسیاری از مشایخ دیگر در کوفه، بصره، مدینه، مکه، شام و شهرهای عراق فرا گرفت و علم امام اوزاعی، امام ثوری و امام مالک را نیز با علم امام ابوحنیفه و امام ابویوسف جمع نمود، تا اینکه در فقه امام قرار گرفت، و به اتفاق اهل علمی که از تعصب درواند، در تفسیر و حدیث قوی و در لغت حجت قرار گرفت.
خود امام محمد می فرماید: سی هزار دینار به ارث بردم، نصف آن را در لغت و شعر و نصف دیگر را در فقه وحدیث خرج نمودم.
ابوحازم روایت می کند که پسر دختر محمد بن حسن به من گفت: من به مادرم گفتم: پدر بزرگم در منزل چه کار می کند؟ گفت: به خدا قسم ای پسرم در این اتاق می نشیند و کتابها اطرافش هستند، من یک کلمه از او نمی شنیدم، بجز اینکه او را می دیدم که با ابرو و انگشتش اشاره می کرد؛ بله، کسی که تا این حد به علم روی بیاورد لزوما باید اینچنین نتیجه ای هم بدهد.
امام محمد از مشایخ برجسته ی، کوفه، مدینه، مکه، بصره، واسط، شام، خراسان و یمامه، حدیث فرا گرفت.
و از شاگردان زبده اش، ابوعبدالله محمد بن ادریس شافعی یکی از ائمه اربعه ی اهل سنت و أسد بن فرات قیروانی مدون مذهب امام مالک و ناشر مذهب امام ابوحنیفه و امام مالک در افریقا که سپس فقط مذهب امام ابوحنیفه را در دیار مغرب تا أندلس انتشار داد، یحیی بن معین غطفانی امام جرح و تعدیل و ابو زکریا یحیی بن صالح الوحاظی الحمصی از شیوخ امام بخاری در شام را می توان نام برد.
امام محمد نزد امام مالک سفر نمود و سه سال ملازم وی شد و تقریبا هفتصد حدیث صحیح مسند از امام مالک روایت نموده است.
محمد بن ادریس شافعی نزد امام محمد فقه یاد گرفت و کاملا ملازم وی شد و مصَنَََفاتش را نوشت و برای این کار شصت دینار خرج نمود و از امام محمد یک بار کتاب شتر بختی شنید، که فقط سماع خودش از امام محمد بودند.
ناگفته نماند که محمد بن حسن عمر خود را در فقه امام ابوحنیفه فنا نمود، و حدیث را از امام مالک فرا گرفت و سه سال ملازم وی شد. این در حالی است که مطابق با آنچه گفته شده امام شافعی فقط هشت ماه ملازم امام مالک شد.
(بلوغ الأمانی فی سیره الامام محمد بن حسن الشیبانی، للإمام العلامه المحقق الشیخ محمد زاهد الکوثری المتوفی ۱۳۷۱هجری قمری)
(اختصار کننده: مولانا عبدالصمد غیاثی. سراوان)