امام ابوحنیفه(رح)
امام ابوحنیفه (رح) ، نعمان بن ثابت بنیانگذار مذهب حنفی است . وی در سال ۸۰ هجری قمری در شهر کوفه به دنیا آمد و در سال ۱۵۰ هجری قمری در بغداد و در زندان منصور خلیفه عباسی درگذشت. از اساتید او در دوران تحصیل علوم اسلامی جعفر بن محمد معروف به امام صادق حمادبن ابی سلیمان است(متوفای ۱۲۰ه.ق.) منصور خلیفه عباسی قصد انتصاب او را به سمت قاضی بغداد داشت اما چون با مخالفت ابوحنیفه (رح) مواجه شد، وی را به زندان افکند.(و این خود نشانه زهد و خداترسی و تقوای امام ابوحنیفه (رح) بود که منصبی چون قاضی القضاتی را رد نمود و بدین جهت شکنجه شلاق و زندان را به جان خرید ولی اسیر زرق و برق منصب دنیایی نشد)
اوبا اهل حدیث مخالف بود وتنها در شرایطی اقدام به قبول احادیث متواتر می‌کرد که از تابعین نقل شده باشد و حدیث و خبر واحد را قبول نداشت. ابوحنیفه (رح) از نظر سِنّی جزو اتباع تابعین است ولی چون چند تن از صحابه ، از جمله انس بن مالک را دیده و از آن‌ها روایتِ حدیث کرده، او را از تابعین شمرده اند. (ابن ابی الوفاء، الجواهر المضّیه فی طبقات الحنفیه، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۱۳/۱۹۹۳)
بسیاری از فقیهان بزرگ اهل سنّت تسلط ابوحنیفه (رح) بر فقه را ستوده اند. محمد بن ادریس شافعی (رح) (پیشوای شافعیان ) مردم را در فقه ریزه خوار (عیال) ابوحنیفه(رح) شمرده است. (ابن بطوطه، رحله ابن بطوطه، بیروت ۱۳۸۴/۱۹۶۴)
تبحر او در فقه، در زبان ادیبان عرب به شکل مثل درآمده است. (ابن حجر عسقلانی، الدرر الکامنه فی اعیان المائه الثامنه، چاپ محمد سید جادالحق، قاهره ۱۳۸۵/۱۹۶۶)
وی در بحث جبر و اختیار به آزادی عمل انسان معتقد است و فعل آدمی را در مصدرش مدنظر قرار می‌دهد و معتقد است: اعمال بشر نسبت به قضا و قدر مانند شعاعهای خورشید است به خود خورشید.
مذهب حنفی برهفت اصل: قرآن ، سنت ، قول ، صحابه ، قیاس و رای ، استحسان ، اجماع و عرف استوار است.
لازم به ذکر است که این مذهب در بین مذاهب چهارگانه اهل سنت بیشترین پیرو را دارد و ۷۷٪ اهل سنت جهان پیرو این مذهب می باشند. مقبره ابوحنیفه (رح) در بغداد در محله الخضرا قرار دارد و محل زیارت محبان و دوستان اوست.
از شاگردان سرشناس امام ابوحنیفه(رح) می‌توان از أبو یوسف (یعقوب بن ابراهیم) و محمد بن الحسن الشیبانی نام برد.
امام ابوحنیفه (رح) ارادت و محبت خاص به حضرت رسول اکرم (ص) ، سرورکائنات داشت و به آن حضرت متوسل می شد وی در بارگاه آن حضرت چنین سروده است:
یا مالکی کن شافعی من فاقتی / یا أکرم الثقلین یا کنز الورى
أنا طامع فی الجود منک ولم یکن / إنی فقیر فی الورى لغناکا
جد لی بجودک و ارضنی برضاکا / لابن الخطیب من الأنام سواکا
ای مالک من! شفاعت‌کننده من باش. حقیقتاً من در میان خلق محتاج غنای تو هستم.
ای بزرگوارترین جن و انس، ای خزانه مخلوق، بر من کرم و بخشش کن و از رضای خود مرا راضی کن.
من امید به بخشش تو دارم و بدون بخشش تو، ابوحنیفه در میان خلق کسی را ندارد.
[أبشیهی، شهاب‌الدین محمد، المستطرف فی کل فن مستظرف، ج۱، ص۳۷۶٫]
