تقیه در روایات اهل سنت+سند
پرسش:چه دلیلی بر تقیه وجود دارد؟
پاسخ: علاوه بر روایاتی که در باره تقیه عمار یاسر وجو دارد.روایات دیگری نیز در باره تقیه در کتاب‌های اهل سنت یافت می‌شود که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
رفع حکم اکراه، در حدیث متواتر «رفع»:
روایات بسیاری از طریق شیعه و سنی که می‌توان در باره آن ادعای تواتر نیز کرد، آمده است که پیامبر اسلام فرمود: خداوند از چند چیز در حق امت من گذشته است و آن‌ها را به خاطر ارتکاب آن اعمال مجازات نخواهد کرد.ابن ماجه قزوینی در سننش می‌نویسد:
حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یُوسُفَ الْفِرْیَابِىُّ حَدَّثَنَا أَیُّوبُ بْنُ سُوَیْدٍ حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرٍ الْهُذَلِىُّ عَنْ شَهْرِ بْنِ حَوْشَبٍ عَنْ أَبِى ذَرٍّ الْغِفَارِىِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله علیه وسلم- « إِنَّ اللَّهَ تَجَاوَزَ عَنْ أُمَّتِى الْخَطَأَ وَالنِّسْیَانَ وَمَا اسْتُکْرِهُوا عَلَیْهِ ».
از ابوذر غفاری روایت شده است که رسول خدا (صلی الله علیه وآله) فرمود: خداوند از امت در مواردی که اشتباه و فراموش کنند و نیز آن چه که به آن وادار شوند، گذشت کرده است.
(سنن ابن ماجه، ج ۱، ص ۶۵۹، ح ۲۰۴۵،القزوینی، محمد بن یزید أبو عبدالله (متوفای۲۷۵هـ)، تحقیق محمد فؤاد عبد الباقی، ناشر: دار الفکر – بیروت.)
تقیه از دیدگاه اهل سنت
البانی این روایت را در صحیح ابن ماجه، ج ۱، ص ۳۴۷، ۱۶۶۲، تصحیح کرده است.
همچنین به نقل از ابوهریره می‌نویسد:
عَنْ أَبِى هُرَیْرَهَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله علیه وسلم- « إِنَّ اللَّهَ تَجَاوَزَ لأُمَّتِى عَمَّا تُوَسْوِسُ بِهِ صُدُورُهَا. مَا لَمْ تَعْمَلْ بِهِ أَوْ تَتَکَلَّمْ بِهِ وَمَا اسْتُکْرِهُوا عَلَیْهِ ».
از ابوهریره روایت شده است که رسول خدا (صلی الله علیه وآله) فرمود: خداوند از امت من در مورد وسوسه‌های سینه شان (تصمیم گناه) بدون اینکه به آن عمل کند یا آن را بر زبان آورد و نیز در مورد کارهایی که بدان وادار شوند گذشت کرده است.
(سنن ابن ماجه، ج ۱، ص ۶۵۹، ح ۲۰۴۴، القزوینی، محمد بن یزید أبو عبدالله (متوفای۲۷۵هـ)، تحقیق محمد فؤاد عبد الباقی، ناشر: دار الفکر – بیروت.)
تقیه از دیدگاه اهل سنت
البانی این روایت را در صحیح ابن ماجه، ج ۱، ص ۳۴۸، شماره ۱۶۶۳، تصحیح کرده است.
طبق این روایات، کسی که مجبور به انجام کاری شود، معذور است و خداوند از خطای او خواهد گذشت. در تقیه نیز انسان مجبور است که عقیده خود را مخفی و یا خلاف آن را اظهار نماید؛ پس معذور است.
کسی که تقیه نمی‌کند، ایمان ندارد:
ابن أبی شیبه، استاد بخاری در المصنف به نقل از محمد حنفیه فرزند امیر المؤمنین علیه السلام می‌نویسد:
۳۳۰۴۵ – حَدَّثَنَا وَکِیعٌ، عَنْ إِسْرَائِیلَ، عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى، عَنِ ابْنِ الْحَنَفِیَّهِ، قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ: «لَا إِیمَانَ لِمَنْ لَا تَقِیَّهَ لَهُ»
از محمد بن حنفیه شنیدم که می‌گفت: کسی که تقیه ندارد ایمان ندارد!!!
(إبن أبی شیبه الکوفی، أبو بکر عبد الله بن محمد (متوفای۲۳۵ هـ)، الکتاب المصنف فی الأحادیث والآثار، ج ۶، ص ۴۷۴، ح ۳۳۰۴۵، تحقیق: کمال یوسف الحوت، ناشر: مکتبه الرشد – الریاض، الطبعه: الأولى، ۱۴۰۹هـ .)
تقیه از دیدگاه اهل سنت
کسی که تقیه نمی‌کند، دین ندارد:
جلال الدین سیوطی در جامع الأحادیث می‌نویسد:
قَالَ النَّبِیُّ: لاَ دِینَ لِمَنْ لاَ تَقِیَّهَ لَهُ.
رسول خدا (صلی الله علیه وآله) فرمود: کسی که تقیه ندارد دین ندارد.
جامع الاحادیث (الجامع الصغیر وزوائده والجامع الکبیر) ج ۱۶، ص ۳۹۰، ح ۱۷۰۸۱ المؤلف: عبد الرحمن بن أبی بکر، جلال الدین السیوطی (المتوفى: ۹۱۱هـ)، ضبط نصوصه وخرج أحادیثه: فریق من الباحثین بإشراف د على جمعه (مفتی الدیار المصریه)، طبع على نفقه: د حسن عباس زکى، عدد الأجزاء: ۱۳
تقیه از دیدگاه اهل سنت
دیلمی همدانی نیز به نقل از امیر المؤمنین علیه السلام می‌نویسد:
لا دین لمن لا تقیه له.
کسی که تقیه ندارد دین ندارد.
الفردوس بمأثور الخطاب، ج ۵، ص ۱۸۶، ح۷۹۰۹، و ج ۵، ص۲۱۰، ح۷۹۷۶،الدیلمی الهمذانی، أبو شجاع شیرویه بن شهردار بن شیرویه الملقب إلکیا (متوفای۵۰۹ هـ) تحقیق: السعید بن بسیونی زغلول، ناشر: دار الکتب العلمیه – بیروت، الطبعه: الأولى، ۱۴۰۶ هـ – ۱۹۸۶م؛کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال، ج ۳، ص ۴۳، ح۵۶۶۵، الهندی، علاء الدین علی المتقی بن حسام الدین (متوفای۹۷۵هـ)، تحقیق: محمود عمر الدمیاطی، ناشر: دار الکتب العلمیه – بیروت، الطبعه: الأولى، ۱۴۱۹هـ – ۱۹۹۸م.
تقیه از دیدگاه اهل سنت
مؤمن، حق ندارد خود را ذلیل نماید:
أخبرنا عبد الرزاق قال أخبرنا معمر عن الحسن وقتاده أن النبی صلى الله علیه وسلم قال لاینبغی لمؤمن أن یذل نفسه قال وکیف یذل نفسه قال یتعرض من البلاء بما لا یطیق.
از قتاده روایت شده است که رسول خدا (صلی الله علیه وآله) فرمود: سزاوار نیست که مؤمن خود را ذلیل نماید؛ سؤال شد که چگونه شخص خود را ذلیل می‌نماید؟پاسخ فرمود: خود را در معرض بلاهایی قرار می‌دهد که توانایی آن‌ها را ندارد.
المصنف، ج ۱۱، ص ۳۴۸، ح ۲۰۷۲۱،الصنعانی، أبو بکر عبد الرزاق بن همام (متوفای۲۱۱هـ)، تحقیق حبیب الرحمن الأعظمی، ناشر: المکتب الإسلامی – بیروت، الطبعه: الثانیه، ۱۴۰۳هـ .
تقیه از دیدگاه اهل سنت
احمد بن حنبل، ابن ماجه، بیهقی و بزار همین روایت را از حذیفه نقل کرده‌اند:
الشیبانی، أحمد بن حنبل أبو عبد الله (متوفای۲۴۱هـ)، الورع، ج ۱، ص ۱۵۵، تحقیق: د. زینب إبراهیم القاروط، ناشر: دار الکتب العلمیه – بیروت، الطبعه: الأولى، ۱۴۰۳هـ – ۱۹۸۳م؛/الشیبانی، أحمد بن حنبل أبو عبدالله (متوفای۲۴۱هـ)، مسند أحمد بن حنبل، ج ۵، ص ۴۰۵، ناشر: مؤسسه قرطبه – مصر؛/القزوینی، محمد بن یزید أبو عبدالله (متوفای۲۷۵هـ)، سنن ابن ماجه، ۲، ص ۱۳۳۲، ح ۴۰۱۶، تحقیق محمد فؤاد عبد الباقی، ناشر: دار الفکر – بیروت؛، ناشر: دار الفکر – بیروت، تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی؛/البیهقی، أحمد بن الحسین بن علی بن موسى أبو بکر (متوفای۴۵۸هـ) شعب الإیمان، ج ۷، ص ۴۱۹، تحقیق: محمد السعید بسیونی زغلول، ناشر: دار الکتب العلمیه – بیروت، الطبعه: الأولى، ۱۴۱۰هـ؛/البزار، أبو بکر أحمد بن عمرو بن عبد الخالق (متوفای۲۹۲ هـ)، البحر الزخار (مسند البزار) ج ۷، ص ۲۱۸، تحقیق: د. محفوظ الرحمن زین الله، ناشر: مؤسسه علوم القرآن، مکتبه العلوم والحکم – بیروت، المدینه الطبعه: الأولى، ۱۴۰۹ هـ ./البانی همین روایت را در کتاب سلسله احادیث الصحیحه (مختصره)، ج ۲، ص ۱۷۰، رقم: ۶۱۳ و در کتاب صحیح وضعیف سنن الترمذی، ج ۵، ص ۲۵۴، رقم:۲۲۵۴ «صحیح » و در صحیح ابن ماجه، ج ۲، ص ۳۶۹، رقم: ۳۲۴۳، « حسن » معرفی می‌کند.