یکی ازعلمای دیوبندیه، مولانا خلیل احمد سهارنپوری است. وی در سال ۱۲۶۹ ق در نانوته متولد شد و در دیوبند و مظاهر العلوم درس خواند و در سال ۱۳۰۸ مدرس دارالعلوم دیوبند گردید. وی در شهرت مدرسه مظاهر العلوم سهم بسزایی دارد و مایه شهرت آن شده است. از شاگردان وی در درس شرح سنن ابی داود، مولانا الیاس مؤسس سازمان تبلیغی جماعت، و شیخ محمد زکریا کاندهلوی است که به عنوان شیخ الحدیث هند مشهور است و رهبر معنوی سازمان تبلیغی جماعت محسوب می‌شود.
از جمله آثار:
مولانا خلیل احمد سهارنپوری حنفی کتابی به نام المهند علی المفند دارد که در آن عقاید علمای دیوبند را تشریح کرده است همچنین کتاب بذل المجهود که شرح سنن ابی داوود است از این عالم برجسته حنفی است.
موضعگیری در مقابل کجرویها:
این دانشمند بنام حنفی رسالت خود را که صیانت از مذهب حنفی بوده است به نحو احسن انجام داده و در مقابل بدعتها و کجرویها بی تفاوت و ساکت نبوده است و مخصوصا در مقابل بدعت وهابیت و تفکرات زیانبار این فرقه واکنش نشان داده است.
کتاب المهند (نام اصلی کتاب که به زبان اردو بوده است )هنگامی نوشته شد که علمای مذاهب اربعه در حجاز از علمای دیوبند سؤال کردند که آیا شما وهابی هستید یا سنی؟ بدین منظور ۲۴ پرسش اعتقادی را برای آنان طرح کردند. مولوی سهارنپوری به این پرسش‌ها پاسخ داد و نوشت که ما اهل‌سنّت و جماعتیم و در برخی موارد، با آنچه در نامه‌های شما از عقاید وهابیت شمرده شده است، مخالفیم.
ایشان این جوابیه را به امضای علمای هند رساند و به حجاز فرستاد و پس از دریافت آن، علمای اهل‌سنّت چهار مذهب در عربستان، الأزهر مصر، سوریه و عراق بر آن صحه گذاشتند و تأیید کردند. (عقاید اهل‌سنّت و جماعت در رد وهابیت و بدعت، مقدمه مترجم، ص ۱٫)
نظر مولانا سهارنپوری درباره محمد بن عبدالوهاب رهبر وهابیت:
حضرت مولانا ( خلیل احمد سهارنپوری) در رابطه به سوالی در مورد(پیروان محمد بن عبد الوهاب )نظر خود را در باره ایشان اینگونه اعلام می فرمایند : حکم آنان (پیروان محمد بن عبد الوهاب) نزد ما همان حکم نویسنده کتاب (الدر المختار) است که گفته :آنها خوارج هستند ….
و همچنیین (الشامی) که در حاشیه این سخن گفته است : آنچنان که در زمان ما پیروان محمد بن عبد الوهاب که از نجد خروج کرده و بر حرمین غلبه پیدا کردن کسانی هستند که مذهب حنابله را به خود نسبت داده اند ، ولی معتقدند که تنها خودشان مسلمانند و هر کس که مخالف اعتقاداتشان باشد مشرک است .و از این طریق کشتن اهل سنت و علمای اسلام را جایز دانسته اند ، تا این که خداوند شوکت آنان را خورد کرده نابود کرد (این سخن در مورد انقراض حکومت اول آل سعود و مرحله اول سلطه وهابیان بر حجاز است)
نظر مولانا سهارنپوری در باره توسل:
مولانا خلیل احمد سهارنپوری در باب توسل به پیامبر و اولیا می‌نویسد:نزد مشایخ ما توسل به انبیا و اولیا جایز و بیان جمله «اللهم انی اتوسل الیک بفلان» نزد شاه محمد اسحاق دهلوی، شیخ امداد الله و شیخ رشید احمد صحیح است و ایرادی بر آن وارد نیست.
[ الدیوبندیه ، ص ۵۷ ـ ۶۲ و نیز المهند علی المفند، ص ۴۴ ـ ۴۵ و موسوعه المیسره، ج ۱، ص۳۲۴٫]
مولانا سهارنپوری و تقلید از مذاهب اربعه و اجتهاد در زمان حاضر:
مولانا خلیل احمد سهارنپوری، تقلید یکی از ائمه اربعه اهل سنت را واجب دانسته و اجتهاد در این زمان را باعث افتادن در زندقه و الحاد اعلام کرده است.[المهند علی المفند ، ص ۳۸ و ۴۹ ـ ۵۳٫]
سهارنپوری و زیارت قبر پیامبر:
خلیل احمد سهارنپوری می‌گوید: بنابر نظر علمای حنفی و مسلک اشعری و ماتریدی و طرق صوفیه، زیارت قبر پیامبر از بزرگ‌ترین اعمالی است که انسان را به خدا نزدیک می‌کند. ابن همام نیز گفته است که نیت زیارت قبر پیامبر جایز است. شیخ رشید احمد گنگوهی نیز رساله‌ای به نام زبده المناسک فی فضل زیاره المدینه المنوره دارد که بارها چاپ شده است.
[ الدیوبندیه، ص ۴۹ ـ ۵۵٫٫]
mazaheb.com
مؤسسه آموزشی پژوهشی مذاهب اسلامی
با اندک تغییر