سوال
آیا قسم به غیر خدا شرک است؟
پاسخ
اولا: آیات قرآن و روایات نبوی وسیره اصحاب بر جواز حلف به غیر خدا دلالت دارند. در سوره های متعدد خداوند متعال به آفریده های خود قسم یاد کرده است. (در سوره های «الشمس» و«المرسلات» و«النازعات»و «الطارق» و «القلم» و «العصر» و «البلد» و…) در اینجا به مواردی اشاره می کنیم:
«وَ التِّینِ وَ الزَّیتُونِ وَ طُورِ سِینِینَ وَ هذَا الْبَلَدِ الْأَمِینِ»[۱] و «وَ اللَّیلِ إِذا یغْشی وَ النَّهارِ إِذا تَجَلَّی»[۲] و «وَ الْفَجْرِ وَ لَیالٍ عَشْرٍ وَ الشَّفْعِ وَ الْوَتْرِ وَ اللَّیلِ إِذا یسْرِ»[۳] و «وَ الطُّوروَ کتابٍ مَسْطُورٍ فِی رَقٍّ مَنْشُورٍ وَ الْبَیتِ الْمَعْمُوروَ السَّقْفِ الْمَرْفُوعِ وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ»[۴]
قرآن کتاب هدایت برای انسانهاست، ولازم است مؤمنین آن را الگو و سرمشق زندگی خود کنند، حال که در قرآن این همه سوگند به غیر خدا آمده است، اگر این کار مختص به خدا باشد، لازم بود که حقتعالی تذکرداده و اختصاص آن به خدا را، به مؤمنین بگوید. ولی در هیچ جای قرآن تذکر نداده که حلف به غیر خدا، برای خدا جایز است ولی برای مؤمنین موجب شرک است.
ثانیا: کاری که ماهیتش شرک باشد، از خدا هم شرک است. در حالیکه حقتعالی نیز به وحدانیت خود شهادت داده «شَهِدَ اللّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ»[۵] آیا شایسته است که بخاطر حلف به آفریده هایش، برای خدا نسبت شرک داده شود؟ وقتی ماهیت چیزی شرک یا کفر یا ظلم باشد، خداوند حتما ازآن بریء خواهد بود. چنانکه به آن امر هم نمی کند.«قُلْ إِنَّ اللَّهَ لا یأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ أَ تَقُولُونَ عَلَی اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ»[۶] پس این سوگندهای الهی به مخلوقات، ازطرفی ارزش آنها را می رساند. از طرف دیگر؛ دلالت بر جواز قسم به غیر خداست، مخصوصا که مقدس باشند. مثلا حقتعالی به جان پیامبرش قسم یاد می کند: «لَعَمْرُک إِنَّهُمْ لَفِی سَکرَتِهِمْ یعْمَهُونَ»[۷] پس شرک دانستن حلف به غیر خدا، بر خلاف آیات قرآن است.
ثالثا: حکم به شرک در مورد حلف به غیر خدا، بر خلاف روش پیامبر(ص) نیز می باشد. چون در احادیث صحیح وا