ابوبکر محمد بن اسحاق بن خزیمه سُلَّمی (زاده ۲۲۳ هجری / درگذشته ۲ ذیقعده ۳۱۱ هجری – نیشابور) معروف به اِبن خُزَیمه، محدث، مفسر قرآن و دانشمند مشهور مسلمانِ اهل سنت شافعی در سده سوم و چهارم هجری قمری بود. او برای طلب دانش سفرهایی به عراق، حجاز، شام، مصر و خراسان داشت. اهل نیشابور و در آنجا پیشوای دینی بود. به عراق ، شام ، عربستان و مصر سفر کرد. از اسحاق‌بن راهویه و محمد‌بن حمید و عتبه مروزی و علی‌بن حجر و اسحاق‌بن شاهین و دیگران حدیث شنید و استادان بسیاری را دید و خود استاد محمد بن اسماعیل بخاری و مسلم‌بن حجاج نیشابوری و ابوحاتم بُستی و اسحاق نَسوی و ابن بالویه و ابو احمد حاکم و ابوالحسن آبری و بسیاری دیگر بود. آثارش را بیش از ۱۴۰ مجلد دانسته‌اند. از آن جمله: “کتاب‌التوحید و اثبات صفات الرب”؛ “تفسیر القرآن”؛ “صحیح ابن خزیمه” یا “مختصر‌المختصر من‌المسند الصحیح عن‌النبی (ص)
از جمله در کتاب تهذیب التهذیب ، تألیف ابن حجر عسقلانی ، در شرح حال ابن خزیمه نقل می کند : (۱) حاکم می‌گوید: از محمد بن مؤمل شنیدم: روزی با پیشوای اهل حدیث ابوبکر بن خزیمه و ابو علی ثقفی و دیگر مشایخ خود به زیارت قبر علی بن موسی الرضا به طوس رفتیم؛ در حالی که آنها بسیار به زیارت قبر ایشان می‌رفتند. محمد بن مومل می‌گوید: احترام و بزرگداشت و تواضع و گریه و زاری ابن خزیمه نزد قبر علی بن موسی همگی را شگفت زده کرده بود.
در خصوص توسل در کتاب (الثقات که یکی از بهترین کتاب های رجالی اهل سنت می باشد ) تألیف محمد بن حبان بستی از دانشمندان بنام اهل سنت در شرح حال امام رضا (علیه السلام) . صفحه ۴۵۷ می نویسد : (۲) امام علی بن موسی الرضا در طوس ، توسط شربتی زهری آگین که مأمون به او خوراند وفات یافت … من بارها امام رضا (علیه السلام ) را زیارت کرده ام و هر زمان که گرفتاری داشتم ، زمانی که در طوس زندگی می کردم ، قبر علی بن موسی الرضا ﴿علیه السلام ) را زیارت می کردم و از خداوند خواستم که آن گرفتاری را از بین ببرد ، خداوند اجابت می کرد وآن گرفتاری را از من رفع می نمود . این چیزی است که بارها تجربه کردم و هر زمان که مشکلی داشتم ، امام رضا (علیه السلام) مشکلم را حل کرد .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
(۱) قال وسمعت أبا بکر محمد بن المؤمل بن الحسن بن عیسى یقول خرجنا مع امام أهل الحدیث أبی بکر بن خزیمه وعدیله أبی علی الثقفی مع جماعه من مشائخنا وهم إذ ذاک متوافرون إلى زیاره قبر علی بن موسى الرضى بطوس قال فرأیت من تعظیمه یعنى ابن خزیمه لتلک البقعه وتواضعه لها وتضرعه عندها ما تحیرنا وقال أبو سعد ابن السمعانی فی الأنساب قال أبو حاتم بن حبان یروی عن أبیه العجائب کأنه کان یهم یخطئ ومات یوم السبت آخر یوم من صفر وقد سم فی ماء الرمان وسقى .
کتاب : تهذیب التهذیب ، نویسنده : ابن حجر ، جلد : ۷ ، وفات : ۸۵۲ ، چاپ : الأولى ، سال چاپ : ۱۴۰۴ – ۱۹۸۴ م ، ناشر : دار الفکر للطباعه والنشر والتوزیع – بیروت – لبنان ، ص ۳۳۹
(۲) مات علی بن موسى الرضا بطوس من شربه سقاه إیاها المأمون فمات من ساعته وذلک فی یوم السبت آخر یوم سنه ثلاث ومائتین وقبره بسناباذ خارج النوقان مشهور یزار بجنب قبر الرشید قد زرته مرارا کثیره وما حلت بی شده فی وقت مقامی بطوس فزرت قبر علی بن موسى الرضا صلوات الله على جده وعلیه ودعوت الله إزالتها عنى إلا أستجیب لی وزالت عنى تلک الشده وهذا شئ جربته مرارا فوجدته کذلک أماتنا الله على محبه المصطفى وأهل بیته صلى الله علیه وسلم الله علیه وعلیهم أجمعین
کتاب : الثقات ، نویسنده : ابن حبان ، جلد : ۸ ، وفات : ۳۵۴ ، چاپ : الأولى ، سال چاپ : ۱۳۹۳ ، چاپخانه : مجلس دائره المعارف العثمانیه . بحیدر آباد الدکن الهند ، ناشر : مؤسسه الکتب الثقافیه ، ص۴۵۷
