اکبرالقراء استاد مصطفى اسماعیل از مشاهیر و نوابغ علم قرائت قرآن در جهان اسلام است که کلام خدا را با آهنگى بسیار لطیف و دلنشین و با الحانى منطبق با معانى و مفاهیم الهى تلاوت مى کند. وى استادى است بى بدیل که در فن قرائت سبکى بسیار ممتاز دارد. مردى است که تمامى قاریان جهان در آستان پر از معنویتش سر تعظیم فرود مى آورند و همه به او عشق مى ورزند.
به راستى که تلاوت شیوا و ممتاز قارى برجسته اى چون مرحوم استاد مصطفى اسماعیل که توأم با دلپذیرترین نغمات آسمانى و کلام روح بخش آیات الهى مى باشد جان را طراوت و آرامش مى بخشد و این چنین است که رسول خدا صلى الله علیه وسلم مى فرمایند «صداى نیکو زینتى است براى قراء». قاریان مبرز و اهل فن بر این عقیده اند که صوت محزون مرحوم استاد مصطفى اسماعیل داراى صفا و پختگى و جذبه اى روحانیست که به دل هاى مستمعین مى نشیند و از گیرایى خاصى برخوردار است .
مصطفى را ، نه تنها قرائت او بلکه تواضع و جوان مردى اش دوست داشتنى مى کند. وقتى سوره احزاب را مى خواند مردم چنان فریاد به تحسین اومى گشایند که مجلس به خود مى لرزد و وقتى در اثناى قرائت با تواضع و افتادگى از مردم اجازه پایان قرائت خود را مى خواهد ، آن ها به او اصرار مى ورزند و از او ادامه قرائت را التماس مى کنند. او نیز مى خواند و آنگاه یکى از قرائت هاى استثنایى تاریخ را مى آفریند و سوره الحاقه را چنان مى خواند که مستمعین را هوش از سر به در مى شود. تلاوت هاى مرحوم استاد مصطفى اسماعیل تا اعماق جان انسان رسوخ نموده و مستمع را به اندیشیدن در آیات الهى قرآن و پند و عبرت گرفتن از کلام پروردگار متعال ترغیب می‌کند. بجاست در این زمینه به سخنان حضرت آیت الله خامنه اى رهبر معظم انقلاب اسلامى که در جمع قاریان و کارکنان رادیو قران ، ایراد فرموده اند توجه کنید:
«هنر قارى قرآن این است که هرچه بیشتر معانى قرآن را در ذهن مستمع مجسم بکند؛ به این نکته توجه کنید: این که مى بیند یک تلاوت گرى یک دفعه گل مى کند و اهل نظر و اهل بصیرت او را قبول مى کنند بى جهت نیست یک علتى دارد. شیخ مصطفى اسماعیل یا عبدالفتاح و اساتیدى از این قبیل کسانى هستند که وقتى قرآن مى خوانند شما مى بینید مفاهیم قرآن در ذهن شان مجسم است؛ احساس مى کنید او دارد مفاهیم را به شما میدهد نه حرف را؛ علت (شهرتشان) اینها هست لذاست که اینها در همان منطقه خودشان هم معروف مى شوند و دیگران و شاگردهایشان مقلد اینها مى شوند. و شما نگاه کنید بین این قراء بزرگ؛ مثلا شیخ مصطفى اسماعیل که من دقت کردم و شاید دیگران هم همین طور باشند من ندیدم جایى در وقف مطلق مصطفى اسماعیل نایستد ؛ معمولا مى ایستد ؛ شما هم بایستید ؛ این ایستادن صدا را زیباتر و دلنشین تر مى کند و هم معنى ؛ این هم یک نکته بود » .
شیوه اى را که مرحوم مصطفى اسماعیل در علم قراءات مبتکر آن بوده است شاهکارى برجسته است که در آن قارى قرآن همزمان با تلاوت و بیان علم تجوید قادر است تا مفاهیم آیات الهى را به مستمعین برساند و تجسم عینى مفاهیم عمیق قرآنى را ایجاد نماید و اینچنین است که جوهر و بطن قرآن کریم در لحن زیباى قارى گرانقدر و ارجمندى چون مرحوم استاد مصطفى اسماعیل مى درخشد . مرحوم استاد به کلیه قراءات سبعه و راویان قراء تسلط و چیرگى خاصى داشت و با قرائت گوناگون قرآن کریم را تلاوت مى نمود ، اما اکثراً به قرائت ورش مصرى به تلاوت آیات مبادرت مى ورزید .همچنین او به تمامى مقامات و الحان قرآنى مهارت و استادى وافرى داشت بطورى که اهل فن او را یگانه مقرى قرآن مى دانند .
مصطفى در ناحیه طنطا از کشور مصر متولد گردید و تحت آموزش اولیه استاد سید البدوى قرائت قرآن را فرا گرفته ، سپس در ناحیه طنطا در مؤسسه الاحمدى به همراه شیخ خلیل الحصرى در محضر شیخ «ابراهیم سلّام» که از بزرگترین اساتید آن زمان بود به تحصیل علوم عالى قرائت پرداخت . زمانى که مصطفى براى اولین بار به شهر قاهره مسافرت کرد ، در ملاقات با شیخ محمد رفعت قرائت قرآن نمود ، آنگاه امام القرّاء دستانش را در میان گرفته ، آینده اى درخشان را به او نوید داد . او که یک نابینا بود با چشم بصیرت مصطفى را به خوبى شناخت و زیبایى کار او را در اعماق وجود خویش احساس کرد .
مصطفى یکى از اساتید مسلم علم قرائت است ، استادى که با آشنایى با نغمات و مقامات موسیقى و علم تجوید ، بهترین و بالاترین قرائت ها را آفریده است . او مى گوید : « طریقه تجوید و صوت قرآن کریم بر پایه حدود ۱۸مقام استوار است که برخى از آنان عبارت اند از : بیات و مشتقات آن… صبا ، شور ، حجاز ، رست ، سه گاه ، عجم ، مرمل ، نهاوند ، عشاق و … » از نظر مصطفى یک قارى قرآن که داراى صوتى زیباست ناگزیر است که با موسیقى آشنا باشد و نیز وقف و ابتدا را باید بداند ، اما این همه در شرایطى است که قارى به اصول تلاوت خللى وارد نساخته و حق آیات را ادا کند . صوت خوش در آیات و احادیث نیز پسندیده است و همواره مورد تایید بوده است . آنجا که حضرت رسول (ص) فرمودند : « قرآن را با صوت زیبا ، نیکو بخوانید » و همچنین مى فرمایند : « آن کس که قرآن را با تَغَنّى و آهنگ قرائت نکند از ما نیست ». همه مى دانند مقصود از غنا و آهنگ در اینجا صوت نیکوست . صوتى که حق تلاوت را آن چنان که مورد رضاى خداست فراهم مى سازد .
مرحوم استاد حصرى درباره صوت استاد مصطفى اسماعیل مى گوید « او از جمله قاریان ممتازى است که در بیان الحان قرآنى تسلط و استادى خاصى داشت.
از نظر مصطفى یک قارى قرآن بزرگترین و بهترین سفیر براى اسلام و کشور خود مى باشد . وى در این راستا عنوان مى کند که در سفرى که در سال ۱۳۵۲ به ترکیه داشته است استقبال زیادى از سوى مردم و مقامات کشورى صورت گرفت ، تا آنجا که نخست وزیر ترکیه خود شخصاً به استقبال و دیدار با وى آمدند و به همراه وزیر فرهنگ به مدت نیم ساعت با وى به گفتگو نشستند ، پس از آن قرآنى را که حروف آن با آب طلا نوشته شده بود ، به او هدیه کردند . و نیز طى مسافرت هایى که به لبنان داشت از سال ۱۳۵۳ به مدت ۳ سال در ایام ماه مبارک رمضان به تلاوت قرآن در این کشور پرداخت ؛ در اینجا نیز به او نشان درجه یک کشور را اعطا کردند . شیخ مصطفى اسماعیل به کشورهاى بسیار زیادى در اقصى نقاط جهان مسافرت کرده است . وى مى گوید : « یک قارى قرآن در قلوب مسلمین جهان جایگاه ویژه اى دارد . مردم از او استقبالى شایسته شخصیت او به عمل مى آورند ، حتى از زمانى که قدم در فرودگاه آن دیار مى گذارد ، روزنامه ها و مجلات پیرامون تاریخ زندگى او و تاریخ کشورش ، مقالات بسیار می‌نویسند و رادیو و تلویزیون نیز در این رابطه به پخش برنامه هایى اهتمام مى ورزند ».
رهبر معظم انقلاب اسلامى حضرت آیت الله خامنه اى به تلاوت هاى مصطفى اسماعیل علاقه وافرى دارند . ایشان مى فرمایند : « علّت شهرت این قارى این است که به هنگام تلاوت مفاهیم و مضامین را در ذهن مجسم مى کند…»
آرى استاد مصطفى ، از اساتید برجسته اى است که چون تلاوت مى کند ، هر جا که شنونده اى باشد بى اختیار به تحسین و تشویق او لب مى گشاید . آنگاه که لفظ (ماءِ) را تلاوت مى کند ، چنان مى خواند که مستمع آب را در مقابل دیدگان مجسم مى کند . این حالت در تمامى کلمات و آیات مشهود است .
از مشهورترین اماکنى که استاد در آن مکان ها به تلاوت قرآن پرداخته است ، مسجد جامع اموى ، جامع کبیر در لبنان ، مسجد امام حسین (ع) در عراق ، مسجدالاقصى ، مسجدالحرام و مسجد جامع کبیر در پاریس را مى توان نام برد .
این اساتید بزرگ علم قرائت قرآن علاوه بر تلاوت هاى مجلسى ، تمامى قرآن کریم را نیز به شیوه ى تحقیق و ترتیل قرائت کرده است که در اکثر کشورها ، شیفتگان کلام الهى ، به تلاوت هاى زیباى او گوش جان سپرده ، از آن بهره ها مى گیرند و قاریان بسیار با استماع تلاوت هایش دراین راه به مراتب اعلى در قرائت قرآن رسیده اند . تلاوت هاى این استاد مسلم علم قرائت همه هفته از رادیو قرآن جمهورى اسلامى ایران به سمع دوستداران تلاوتهاى ایشان مى رسد .
سرانجام شیخ مصطفى اسماعیل پس از عمرى پربار ، در حالى که شیفتگان بیشمارى از تلاوت هاى دلنشین خویش برجاى گذارده بود ؛ در سال ۱۳۵۹ ه.ش. در شهر قاهره به سوى معبود شتافت و بدین سان جهان اسلام در غم از دست دادن نابغه اى – که سراسر جهان به عظمتش معترف بود – سوگوار گردید . فردى که با صوت و لحن دلنشین اش توانست بسیارى را فراسوى دین مبین اسلام رهنمون سازد . همانگونه که خود بارها گفته بود : یک قارى قرآن بزرگترین سفیر قرآن عزیز اس